Các hệ sinh thái ven biển, bao gồm rừng ngập mặn, các thảm cỏ biển và đầm nước mặn đóng vai trò quan trọng đối với các cộng đồng sinh sống xung quanh, từ cung cấp nguồn lương thực bền vững và phát triển ngành đánh bắt cá tới bảo vệ nhà ở, cơ sở hạ tầng khỏi các nguy cơ xói mòn và bão lũ.
Tuy nhiên, các lợi ích này không chỉ giới hạn đối với các cộng đồng ven biển. Các hệ sinh thái ven biển có thể là một “đồng minh” mạnh mẽ trong nỗ lực ứng phó với 3 cuộc khủng hoảng khí hậu – đa dạng sinh học và phát triển trên quy mô toàn cầu.
Những “hệ sinh thái các-bon xanh” này cung cấp một giải pháp tự nhiên để loại bỏ các-bon khỏi khí quyển, nâng cao khả năng chống chịu với tác động của biến đổi khí hậu và bảo tồn các khu đa dạng sinh học quan trọng. Sự quan tâm và đầu tư vào các-bon xanh như một giải pháp tự nhiên đang gia tăng trên toàn thế giới.
Bên cạnh khả năng lưu trữ các-bon, các hệ sinh thái ven biển còn mang lại lợi ích cho cả con người và thiên nhiên, bao gồm đảm bảo an ninh năng lượng, nước, giá trị kinh tế và có khả năng bảo vệ trước các tác động của biến đổi khí hậu.
Bảo tồn đa dạng sinh học
Các hệ sinh thái các-bon xanh đóng góp nhiều giá trị cho đa dạng sinh học. Chúng cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật biển và ven biển, từ chim, cá và động vật có vú đến động vật không xương sống, tảo và vi khuẩn. Nhiều loài trong số này rất quan trọng không chỉ trong việc duy trì sức khỏe hệ sinh thái mà còn hỗ trợ chế độ ăn uống của địa phương và ngành đánh bắt cá.
Rừng ngập mặn, cỏ biển và đầm nước mặn còn đóng vai trò là vùng đệm, bảo vệ các vùng nước ven biển khác khỏi các chất thải ô nhiễm từ đất liền, như nước thải sinh hoạt và nước thải nông nghiệp, có thể khiến tảo phát triển quá mức và tạo ra “vùng biển chết” với lượng oxy thấp.
Thảm thực vật dày đặc trong hệ sinh thái các-bon xanh hoạt động như một bộ lọc, làm chậm dòng chảy của nước ven biển và cho phép thực vật cũng như các sinh vật khác sống trong môi trường sống lưu trữ và hấp thụ các chất dinh dưỡng dư thừa.
Bảo vệ các vùng ven biển khỏi bão, lũ lụt và xói mòn
Sự nóng lên toàn cầu đang làm tăng tần suất và cường độ các trận bão ven biển. Như vào tháng 3/2023, cơn lốc xoáy cấp 4 đổ bộ vào Vanuatu đã gây thiệt hại nghiêm trọng, kéo theo lũ lụt và mất điện, ảnh hưởng đến khoảng 80% dân số đất nước.
Để đối phó với các trận bão này, các cộng đồng và quốc gia dễ bị tổn thương có thể tận dụng hệ sinh thái các-bon xanh như một giải pháp dựa vào thiên nhiên.
Ở các khu vực nhiệt đới, rừng ngập mặn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển khỏi tác động của sóng và nước dâng do bão. Ngoài ra, các khu rừng này cũng giúp giảm thiệt hại do các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như lốc xoáy. Một số quốc gia, như Philippines, đã đầu tư hàng triệu USD vào việc phục hồi rừng ngập mặn để giúp bảo vệ cộng đồng và cơ sở hạ tầng ven biển khỏi các cơn bão.
Hệ sinh thái các-bon xanh cũng có thể giúp giảm xói mòn bờ biển, nguyên nhân gây mất đất và môi trường sống cũng như gây thiệt hại cho nhà cửa và cơ sở hạ tầng. Rễ cỏ biển phát triển sâu và có khả năng tập hợp và hình thành trầm tích vượt trội, trong khi mạng lưới rễ rộng khắp trên mặt đất của rừng ngập mặn cũng hoạt động tương tự; cả hai phương pháp đều giúp ổn định đất xốp và củng cố đường bờ biển.
Bên cạnh việc thu giữ các-bon, cỏ biển và các hệ sinh thái các-bon xanh khác có thể thúc đẩy các ngành công nghiệp như đánh bắt cá và du lịch sinh thái. Ảnh: Shutterstock
Cải thiện an ninh lương thực và nước
Hệ sinh thái các-bon xanh có thể cải thiện cả chất lượng nước và an ninh lương thực ở cấp địa phương. Bằng cách bảo vệ cộng đồng ven biển trước các tác động thời tiết như lũ lụt và nước dâng do bão, các hệ sinh thái các-bon xanh ngăn xâm nhập mặn vào nguồn nước ngọt, giúp bảo đảm nguồn nước cho cộng đồng địa phương.
Các hệ sinh thái như rừng ngập mặn và thảm cỏ biển cũng là nơi ươm mầm cho nhiều loại sinh vật biển và ven biển đa dạng. Đây là các khu vực quan trọng để một số loài cá và động vật không xương sống sinh trưởng, mang lại giá trị cho nghề cá thủ công, đóng góp cho nền kinh tế địa phương và tăng cường an ninh lương thực ở các khu vực ven biển.
Một nghiên cứu gần đây ước tính rằng sản lượng đánh bắt cá ở các khu vực lân cận rừng ngập mặn cao hơn khoảng 70% so với những khu vực không có rừng ngập mặn.
Duy trì nền kinh tế ven biển
Cùng với hoạt động đánh bắt cá địa phương, hệ sinh thái các-bon xanh mang đến các cơ hội giải trí và thư giãn có thể thu hút khách du lịch, tạo việc làm mới trong ngành du lịch sinh thái cũng như thúc đẩy các ngành liên quan như thực phẩm và khách sạn. Trong đó, theo một nghiên cứu gần đây, chỉ riêng tại Khu bảo tồn biển quốc gia Florida Keys, nơi rừng ngập mặn và thảm cỏ biển là hai hệ sinh thái chiếm ưu thế, các hoạt động du lịch bền vững gắn liền với Khu bảo tồn đóng góp 4,4 tỷ USD cho nền kinh tế Florida hàng năm.
Trích nguồn monre.gov.vn
