Trong năm 2019, các nguồn ô nhiễm tăng nhanh về số lượng, phát sinh nhiều loại hình chất thải, chất ô nhiễm, trong đó có chất thải nguy hại (CTNH) và các chất ô nhiễm độc hại đối với môi trường và con người.
Khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung
Tính đến hết năm 2019, cả nước có 372 khu công nghiệp (KCN) đã được thành lập (cả trong và ngoài khu kinh tế (KKT) ven biển), trong đó có 280 KCN đã đi vào hoạt động (tăng 29 KCN so với năm 2018) và 92 KCN đang trong giai đoạn xây dựng cơ bản; 698 cụm công nghiệp (CCN) đang hoạt động (tăng 09 CCN so với năm 2018).
Khu đô thị
Tính đến hết năm 2019, nước ta có 846 đô thị (tăng 33 đô thị so với năm 2018), tỷ lệ đô thị hóa cả nước đạt khoảng 39,2% (tăng 0,8% so với năm 2018), ước tính hằng ngày phát sinh hơn 7 triệu m3 nước thải sinh hoạt và hơn 35,5 nghìn tấn chất thải rắn (CTR) sinh hoạt, là nguyên nhân chính gây ô nhiễm nguồn nước mặt và các vấn đề vệ sinh môi trường khu vực đô thị và vùng lân cận ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước.
Làng nghề
Cả nước hiện có 4.575 làng nghề, trong đó có 2.009 làng nghề và làng nghề truyền thống được công nhận (tăng 170 làng so với năm 2018). Nhiều làng nghề phát sinh CTR, CTNH, các chất ô nhiễm độc hại, đang là những điểm nóng về ô nhiễm môi trường ở một số địa phương, nhất là trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ – Đáy, hệ thống sông Bắc Hưng Hải.
Các tổ hợp, khu liên hợp, trung tâm điện lực
Trên nước ta hiện có hàng chục các khu tổ hợp, liên hợp trong đó tập trung nhiều dự án, loại hình sản xuất về bauxite, gang thép, lọc hóa dầu, trung tâm điện lực, hàng ngày phát sinh lượng lớn nước thải và khí thải công nghiệp. Đây là những tổ hợp phát sinh lượng lớn các loại chất thải, chất ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm, sự cố môi trường.
Cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ
Cả nước có gần 120.000 cơ sở sản xuất công nghiệp (tăng 8,2% so với năm 2017); 138 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg chưa hoàn thành xử lý triệt để; 13.674 cơ sở khám, chữa bệnh, trong đó có khoảng 1.253 bệnh viện. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ này phát sinh khối lượng lớn CTR, CTNH, các chất ô nhiễm độc hại…tác động lớn đến môi trường, nhất là những cơ sở nằm xen lẫn trong các khu dân cư, ở những vị trí nhạy cảm về mặt môi trường.
Cơ sở chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản
Năm 2019, cả nước có khoảng 31.668 trang trại nông nghiệp, trong đó có 19.639 trang trại chăn nuôi (giảm 1.230 trang trại so với năm 2018); khoảng 467 triệu con gia cầm (tăng 14,2% so với năm 2018), hơn 24 triệu con lợn (giảm 13% so với năm 2018). Tổng lượng nước thải phát sinh từ hoạt động chăn nuôi khoảng trên 32 triệu m3; nước thải từ hoạt động nuôi trồng thủy sản (tôm, cá tra) thâm canh, bán thâm canh khoảng 3,6 tỷ m3. Nước thải chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản chưa được xử lý đang gây ô nhiễm hữu cơ và dinh dưỡng nguồn nước mặt ở nhiều địa phương trên cả nước. Các trang trại chăn nuôi phát sinh các chất ô nhiễm gây mùi khó chịu, ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của người dân, nhất là các trang trại, cơ sở chăn nuôi gần khu dân cư tập trung.
Điểm, khai trường khai thác khoáng sản
Hiện nay có trên 5.000 mỏ và điểm khai thác khoáng sản; trong năm 2019, có 47 giấy phép khai thác khoáng sản, 21 giấy phép thăm dò khoáng sản được cấp mới; 10 khu vực khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ được khoanh vùng thuộc các tỉnh Yên Bái, Bắc Kạn, Đắk Nông, Phú Thọ, Quảng Nam, Hải Dương, Gia Lai cho các loại khoáng sản chì-kẽm, chì-kẽm chứa mangan, bazan cột (bazan trụ), bauxit, kaolin, quặng vàng gốc, sét gốm, đá ốp lát. Hoạt động khai thác khoáng sản phát sinh khoảng 150 triệu m3 đất, đá bóc, phát sinh hơn 100 triệu m3 nước thải và hàng nghìn tấn chất thải khác. Nhiều điểm, khai trường khai thác có công đoạn tuyển phát sinh khối lượng lớn khoáng thải quặng đuôi cũng là nguồn nguy cơ gây ô nhiễm, sự cố môi trường.
Bãi chôn lấp CTR
Trên phạm vi cả nước có 904 bãi chôn lấp CTR hoặc tập kết chất thải cấp xã, trong đó, 49,1% bãi chôn lấp có diện tích nhỏ hơn 1ha, hầu hết các bãi chôn lấp đều quá tải, gần 80% bãi chôn lấp không hợp vệ sinh; 381 lò đốt, 37 dây chuyền sản xuất phân compost. Các bãi chôn lấp CTR phát sinh lượng lớn nước thải, các chất ô nhiễm gây mùi khó chịu, độc hại với sức khỏe cộng đồng, đang trực tiếp ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt của người dân xung quanh ở nhiều địa phương.
Điểm, công trường xây dựng
Trong năm 2019, cả nước có gần 110.000 doanh nghiệp xây dựng. Hoạt động thi công xây dựng các công trình xây dựng giao thông, hạ tầng kỹ thuật, công nghiệp, dân dụng, vận chuyển vật liệu,phế thải xây dựng… diễn ra ở khắp nơi, đặc biệt là các đô thị lớn. Các điểm, công trường xây dựng phát sinh bụi thô, tiếng ồn ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân, nhất là các điểm, công trường xây dựng trong các khu đô thị, khu dân cư; phát sinh lượng lớn đất, đá, CTR xây dựng.
Canh tác nông nghiệp
Hoạt động canh tác nông nghiệp sử dụng khoảng 800-1000kg phân bón/ha/năm; 1,6-2kg thuốc bảo vệ thực vật/ha/năm; ước tính lượng phân bón vô cơ (phân bón hóa học) sử dụng hàng năm khoảng 7,3 đến 8,6 triệu tấn/năm. Đây là những nguồn ô nhiễm phát sinh các chất ô nhiễm tồn lưu trong đất và trầm tích, theo thời gian làm cho môi trường đất bị ô nhiễm, suy thoái, thậm chí độc hại đối cây trồng và canh tác nông nghiệp.
Phương tiện giao thông
Trong năm 2019, trên phạm vi cả nước có 3.673.065 xe ô tô (tăng 12,2% so với năm 2018), hàng chục triệu mô tô, xe máy đang lưu hành; 3.768.601 xe mô tô, xe máy, ô tô được lắp ráp, sản xuất hoặc nhập khẩu mới (giảm 1,8% so với năm 2018; vận tải hành khách đạt 5.143,1 triệu lượt (tăng 11,2% so với năm 2018). Hoạt động giao thông vận tải được xem là nguồn gây ô nhiễm trường không khí, nhất là ở các khu vực đô thị có mật độ giao thông cao.
Hoạt động du lịch, lễ hội
Trong năm 2019, Việt Nam đón trên 18 triệu lượt khách du lịch quốc tế, cao nhất từ trước đến nay (tăng 16,2% so với năm 2018); 85 triệu lượt khách nội địa (tăng 6% so với năm 2018). Số ngày lưu trú trung bình của khách du lịch quốc tế là 7,68 ngày (giảm 1,82 ngày so với năm 2018) và của khách du lịch nội địa là 3,02 ngày (giảm 0,18 ngày so với năm 2018). Các lễ hội diễn ra trong năm cũng là nguồn phát sinh chất thải, nhất là rác thải gây ô nhiễm môi trường.
Nguồn Monre.gov.vn
