Cử tri thị xã Mỹ Hào và huyện Yên Mỹ, Ân Thi phản ánh hiện nay sông Bắc Hưng Hải đang bị ô nhiễm nặng làm ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt và 2 sản xuất của nhân dân. Đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có biện pháp chỉ đạo chính quyền các địa phương làm rõ trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, địa phương có doanh nghiệp xả thải ra hệ thống sông Bắc Hưng Hải phải xử lý nghiêm, kiên quyết tình trạng này, để đảm bảo đời sống, sinh hoạt của nhân dân, nhất là sản xuất nông nghiệp của các hộ dân phải lấy nguồn nước từ sông Bắc Hưng Hải. Hiện nay, do nước bị ô nhiễm, nhiều nơi phải bỏ ruộng do cây trồng không phát triển được
Trước ý kiến phản ánh của cử tri, đại biểu Quốc hội về tình trạng ô nhiễm nguồn nước hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải, trong những năm qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường, tập trung rà soát các nguồn thải, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở có hoạt động xả thải ra lưu vực, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân cũng như cộng đồng doanh nghiệp về công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ chất lượng nước hệ thống Bắc Hưng Hải; hướng dẫn doanh nghiệp chú trọng đầu tư các công trình xử lý nước thải đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường, đảm bảo các thông số môi trường trong nước thải sau xử lý phải đạt quy chuẩn kỹ thuật cho phép trước khi thải ra môi trường. Theo đó đã đạt được những kết quả tích cực như sau: (1) Đối với nước thải phát sinh từ hoạt động sản xuất công nghiệp, 100% các khu công nghiệp có xả thải ra hệ thống Bắc Hưng Hải đã đầu tư xây lắp hệ thống xử lý nước thải tập trung. (2) Đối với 08 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng xả thải trực tiếp hoặc gián tiếp vào lưu vực hệ thống Bắc Hưng Hải, tính đến nay, đã có 05 cơ sở đã hoàn thành biện pháp xử lý, 02 cơ sở thực hiện di chuyển ra khỏi khu dân cư để xử lý ô nhiễm, 01 cơ sở đang làm các thủ tục đầu tư, thực hiện biện pháp xử lý ô nhiễm môi trường. (3) Hàng năm, các Công ty Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải thực hiện việc thay nước trong hệ thống kênh Bắc Hưng Hải bằng biện pháp đưa nước từ sông vào hệ thống để pha loãng nước, giảm thiểu nồng độ ô nhiễm; điều chỉnh quy trình vận hành các công trình tiêu nước để giảm thiểu tác động của ô nhiễm nước, khuyến cáo các đơn vị khai thác công trình thủy lợi và người dân về trách nhiệm trong sử dụng, bảo vệ nguồn nước theo quy định của Luật Thủy Lợi; thực hiện nạo vét, khơi thông dòng chảy, thu gom rác thải tồn đọng trên hệ thống Bắc Hưng Hải.
Tuy vậy, căn cứ kết quả quan trắc, phân tích mẫu nước sông Bắc Hưng Hải trong các năm 2016, 2017, 2018 và 2019 cho thấy, chất lượng nước sông Bắc Hưng Hải chưa có sự cải thiện đáng kể, nguyên nhân chủ yếu là do: – Hệ thống Bắc Hưng Hải đã bị ô nhiễm từ nhiều năm qua, thông số ô nhiễm chủ yếu là các chỉ tiêu hóa sinh (COD, BOD5, NH4 + , PO4 3-, NO2 – , Coliforms,…), hàm lượng chất ô nhiễm gia tăng nhất là vào mùa khô (từ tháng 10 đến tháng 12) do hệ thống sông Bắc Hưng Hải đóng để trữ nước phục vụ cho công tác thủy nông nên tình trạng nước bị ứ đọng, không có dòng chảy (thông số DO rất thấp, trung bình chỉ từ 1 – 3 mg/l); – Sông Bắc Hưng Hải phải tiếp nhận một lượng lớn nước thải sinh hoạt của các khu đô thị, khu dân cư tập trung; nước thải công nghiệp từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nước thải chăn nuôi, nước thải từ các làng nghề trên địa bàn, ngoài ra còn phải tiếp nhận nguồn nước bị ô nhiễm từ các sông trong khu vực chảy vào (sông Cầu Bây thuộc thành phố Hà Nội; các nhánh sông Bần Vũ Xá, sông Đình Dù và kênh Trần Thành Ngọ của tỉnh Hưng Yên; Kênh T2, sông Sặt và sông Cửu An của tỉnh Hải Dương;…); làm cho tình trạng ô nhiễm sông gia tăng thêm.
Trong khi đó, hầu hết các khu đô thị, khu dân cư này hiện nay chưa đầu tư xây lắp hệ thống xử lý nước thải tập trung trước khi xả ra hệ thống Bắc Hưng Hải ngoại trừ khu đô thị Ecopark (huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên). Các cụm công nghiệp, làng nghề hầu hết chưa đầu tư xây lắp hệ thống xử lý nước thải tập trung trước khi xả ra sông. Hầu hết các cơ sở, trang trại chăn nuôi có quy mô hộ gia đình đa phần nằm xem kẽ giữa các khu dân cư chưa đầu tư xây lắp các công trình bảo vệ môi trường, xử lý nước thải và mùi hôi phát sinh; nước thải chăn nuôi không được xử lý đáp ứng quy chuẩn cho phép, thải chung ra hệ thống thoát nước chung của khu dân cư, sau đó ra môi trường. Vẫn còn những trường hợp cơ sở sản xuất lén lút xả nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường. Theo kết quả thanh tra, kiểm tra cho thấy, có trên 40% cơ sở được thanh tra, kiểm tra về bảo vệ môi trường có hành vi vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường đã được phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính. Vi phạm tập trung chủ yếu là nhóm hành vi như sau: (1) xả nước thải vượt quy chuẩn cho phép; (2) vi phạm các quy định về thực hiện báo cáo, các thủ tục môi trường và (3) vi phạm quy định về xây lắp công trình bảo vệ môi trường (chưa xây lắp hoặc xây lắp không đúng, không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật theo quy định), đặc biệt là công trình xử lý nước thải.
Nguyên nhân trong công tác quản lý đã được xác định là từ khâu quy hoạch (quy hoạch phân bố các nguồn gây ô nhiễm và quy hoạch hạ tầng kỹ thuật thu gom và xử lý các nguồn ô nhiễm), đến tổ chức thực hiện. Công tác thống kê và kiểm soát các nguồn thải (bao gồm cả nguồn lực) còn rất nhiều hạn chế (cả từ cấp Trung ương đến địa phương). Vấn đề quản lý tổng hợp chất lượng nước lưu vực sông chưa được triển khai đồng bộ.
Để khắc phục được triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường nước sông Bắc Hưng Hải cần có sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bộ, ngành trong đôn đốc, chỉ đạo, hoàn thiện các thể chế, chính sách, thanh tra, kiểm tra, điều phối; đặc biệt là vai trò của địa phương nơi quản lý các nguồn thải và trách nhiệm của các chủ nguồn thải trên lưu vực. Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục đôn đốc các địa phương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai các giải pháp như đã báo cáo tại Công văn số 4935/BTNMT-PC ngày 09/9/2020 nêu trên, cụ thể:
Đối với các tỉnh, thành phố trên hệ thống Bắc Hưng Hải: Tập trung quyết liệt vào công tác thanh tra, kiểm tra; buộc tất cả các khu, cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ các bãi chôn lấp, khu xử lý rác thải có lưu lượng xả thải từ 100 m3 /ngày.đêm trở lên ra hệ thống Bắc Hưng Hải phải lắp đặt quan trắc tự động trong lộ trình 01 năm tính từ tháng 9/2019; tạm thời không cấp phép xả nước thải mới cho các dự án có loại hình, tính chất gây ô nhiễm môi trường có xả thải ra hệ thống Bắc Hưng Hải; không cho phép các dự án đầu tư chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải hoặc hệ thống xử lý nước thải không đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường đi vào hoạt động; các khu, cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ có xả thải ra hệ thống Bắc Hưng Hải phải đảm bảo xử lý nước thải đạt cột A của QCVN tương ứng theo quy định; tạm thời dừng cấp phép đầu tư cho 16 loại hình dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lớn, xả thải trực tiếp ra hệ thống sông; rà soát lại toàn bộ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, trên cơ sở đó xem xét ban hành quy chuẩn kỹ thuật địa phương cao hơn quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; Ưu tiên đầu tư xây dựng hạ tầng thu gom, tách nước mưa, nước thải sinh hoạt và hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung; tiếp tục tăng cường giám sát, kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải lớn ra hệ thống Bắc Hưng Hải và các sông nhánh; khẩn trương đầu tư lắp đặt hệ thống quan trắc tự động nước mặt đối với thông số lưu lượng và một số thông số ô nhiễm chính tại các điểm xả chính trên hệ thống Bắc Hưng Hải; không quy hoạch các khu xử lý, bãi chôn lấp rác thải dọc hệ thống Bắc Hưng Hải và các sông nhánh; quy hoạch các điểm tập kết chất thải rắn; tổ chức thu gom, xử lý toàn bộ chất thải rắn, chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý đúng quy định; chấm dứt ngay tình trạng thải chất thải rắn bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường; có cơ chế, chính sách huy động doanh nghiệp có năng lực tham gia vào đầu tư hệ thống xử lý nước thải, chât thải rắn đối với làng nghề, cụm công nghiệp theo hình thức BOT, BT; xem xét huy động phí xử lý từ người dân, nhà nước có trách nhiệm hỗ trợ để khuyến khích các doanh nghiệp vào đầu tư.
Đối với Bộ Tài nguyên và Môi trường: đề xuất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét thành lập Ban quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn nước hệ thống Bắc Hưng Hải; chủ trì, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố liên quan xây dựng quy chế về quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn nước hệ thống Bắc Hưng Hải; chủ trì, phối hợp với các địa phương liên quan xây dựng và triển khai Đề án đầu tư hệ thống quan trắc nước tự động, liên tục tại địa phương trên hệ thống Bắc Hưng Hải bằng nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường; tổ chức hướng dẫn và thực hiện điều tra, đánh giá sức chịu tải của sông; tổ chức điều tra, đánh giá, phân loại và xây dựng cơ sở dữ liệu về nguồn thải trên hệ thống Bắc Hưng Hải; tiếp tục tăng cường công tác thanh tra liên ngành việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với toàn bộ các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ, các khu xử lý rác thải, bãi chôn lấp, các nguồn thải lớn có xả thải ra hệ thống Bắc Hưng Hải và các sông nhánh.
Đối với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: đánh giá toàn diện hiện trạng, chức năng, hiệu quả sử dụng hệ thống Bắc Hưng Hải trong điều kiện hiện tại; đề xuất xây dựng dự án cải tạo, nâng cấp toàn hệ thống Bắc Hưng Hải để đảm bảo ngoài chức năng trữ nước, tưới tiêu trong sản xuất nông nghiệp còn đảm bảo chức năng tiếp nhận và thoát nước thải; khẩn trương rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy trình vận hành hệ thống công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải theo hướng cập nhật năng lực vận hành các công trình thủy lợi đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu (đặc biệt là vận hành cống Xuân Quan), tránh ứ đọng nước, không lưu thông đặc biệt vào mùa khô; triển khai nạo vét, chỉnh trang, nâng cấp sửa chữa hệ thống đê, cống, trạm bơm và các công trình thủy lợi khác trên hệ thống Bắc Hưng Hải; việc điều tiết nước và vận hành các trạm bơm phải có thông báo và phối hợp chặt chẽ với các tỉnh; ngăn vùng ô nhiễm, không làm ảnh hưởng môi trường mang tính liên tỉnh của sông; kiểm soát nước thải, chất thải trong sản xuất nông nghiệp để có giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước trong các kênh, mương tưới tiêu thủy lợi thuộc hệ thống sông Bắc Hưng Hải; kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải; xây dựng và triển khai dự án đầu tư trạm bơm Xuân Quan thuộc địa phận Hà Nội để điều tiết nước hệ thống Bắc Hưng Hải nhằm tạo ra dòng chảy môi trường, giúp tự làm sạch nguồn nước; xây dựng cơ sở dữ liệu các nguồn thải, số lượng và chất lượng nước tưới tiêu trên hệ thống Bắc Hưng Hải và gửi kết quả cho các tỉnh để đảm bảo khai thác sử dụng nguồn nước chung đồng thời cảnh báo, giảm thiểu ảnh hưởng ô nhiễm; có cơ chế phối hợp, thống nhất với các Bộ và các tỉnh, thành phố trên hệ thống Bắc Hưng Hải trong công tác thẩm định, cấp phép xả nước thải vào hệ thống Bắc Hưng Hải, đặc biệt chú trọng công tác hậu kiểm; xác định rõ phạm vi, chức năng quản lý nhà nước về quản lý, bảo vệ nguồn nước, bảo vệ môi trường hệ thống Bắc Hưng Hải.
CTTĐT
