Công nghệ thông tin (CNTT) được ứng dụng trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội và đem lại hiệu quả cao. Việc ứng dụng CNTT trong công tác Thông tin và Dữ liệu là nhu cầu mang tính khách quan, hỗ trợ đắc lực cho các khâu nghiệp vụ của công tác lưu trữ, quản lý dữ liệu và khai thác thông tin sang tự động hoá, góp phần giải quyết một cách nhanh nhất trong khâu chuyển giao và lưu văn bản, hồ sơ, thể hiện được tính khoa học, tính hiện đại trong giải quyết công việc. Ứng dụng CNTT vào công tác Thông tin và Dữ liệu là một vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm, vì đây là lĩnh vực mang tính thời đại góp một phần không nhỏ vào quá trình hoạt động của một cơ quan, đơn vị. Nâng cao tinh thần trách nhiệm của cơ quan, cán bộ trong việc quản lý, bảo quản văn bản, giấy tờ, tài liệu lưu trữ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cải cách hành chính, hiện đại hóa nền hành chính, phục vụ công tác điều hành, nghiên cứu, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, Trung tâm Thông tin và Dữ liệu môi trường (Trung tâm) đã xây dựng “Phần mềm quản lý tư liệu môi trường” nhằm tin học hóa trình thu nhận, phân loại, kiểm tra, xác nhận kết quả kiểm tra, lập biên bản bàn giao tư liệu, bảo quản và cung cấp tư liệu môi trường được thực hiện nhanh chóng, thuận tiện trong công tác tư liệu môi trường. Phần mềm được triển khai dưới dạng Client – Server trong nội bộ Trung tâm, đảm bảo tính bảo mật và thuận tiện cho người dùng, các chức năng tìm kiếm, thống kê, báo cáo có thể tra cứu trên website phục vụ các nhiệm vụ khác của Tổng cục Môi trường (TCMT). Đến năm 2016, Trung tâm lại tiếp tục xây dựng “Phần mềm tích hợp Cơ sở dữ liệu (CSDL) tư liệu môi trường” phục vụ công tác lưu trữ và tra cứu dữ liệu môi trường. Phần mềm nhằm đáp ứng nhu cầu cung cấp, chia sẻ, tra cứu và khai thác các sản phẩm, tư liệu môi trường phục vụ công tác quản lý nhà nước về Môi trường. Thực hiện một số bước đầu của công việc xây dựng CSDL: Tạo lập nội dung cho danh mục dữ liệu; Chuẩn hóa dữ liệu; Quét tài liệu; Xây dựng CSDL tư liệu môi trường. Mục tiêu của nhiệm vụ là thu nhận, quản lý thông tin dữ liệu về môi trường nói chung và thông tin dữ liệu về môi trường của TCMT, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) nói riêng; Thu thập quản lý thông tin dữ liệu môi trường đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Sở TN&MT thực hiện nhiệm vụ liên quan đến lĩnh vực môi trường (nguồn sự nghiệp môi trường, sự nghiệp kinh tế, sự nghiệp khoa học và công nghệ, hoặc ngân sách nhà nước);
Ưu điểm: Phần mềm tích hợp CSDL tư liệu môi trường phục vụ công tác quản lý và tra cứu số liệu được xây dựng theo các tiêu chí cơ bản sau đây: Có tính phổ dụng ở Việt Nam; Có đào tạo, bảo hành, bảo trì; Có quy mô dữ liệu mà phần mềm có khả năng quản trị đạt hiệu quả cao; Có công cụ phân tích và thiết kế ứng dụng; An toàn và bảo mật dữ liệu; Có khả năng giải quyết các bài toán dữ liệu phân tán.
Nhược điểm: Chưa đáp ứng được việc cập nhật đầy đủ các thông tin của dữ liệu theo Thông tư số 32/2018/TT-BTNMT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ TN&MT. Nguyên nhân, phần mềm tích hợp CSDL tư liệu môi trường đã được xây dựng cách đây 4 năm, đến nay đã không còn phù hợp so với yêu cầu nhiệm vụ lưu trữ, quản lý thông tin dữ liệu, đề tài, dự án, nhiệm vụ như: Giao diện đơn giản; cấu trúc phần mềm không logic; Phân loại dữ liệu chưa hợp lý; Dữ liệu không xem được trực tuyến; Sự phân quyền truy cập dữ liệu đang ở mức cục bộ; Các trường dữ liệu không đủ theo thông tư số 32/2018/BTNMT.
Chính vì vậy, năm 2019 Trung tâm đã tiến hành nâng cấp phần mềm tích hợp CSDL dữ liệu môi trường phục vụ công tác lưu trữ và tra cứu số liệu theo Thông tư 32/2018/TT-BTNMT và quản lý đề tài, nhiệm vụ, dự án. Nâng cấp công cụ hỗ trợ tác nghiệp, công bố danh mục thông tin, dữ liệu chuyên ngành môi trường trên Trang thông tin điện tử của đơn vị, quản lý đề tài khoa học, công nghệ phục vụ việc lưu trữ, bảo quản, công bố, cung cấp và sử dụng công khai các đề tài khoa học công nghê của Vụ Khoa học, Công nghệ và Hợp tác quốc tế nói riêng và của TCMT nói chung. Bổ sung, mở rộng chức năng, nhằm quản lý các đề tài, nhiệm vụ, dự án thuộc TCMT, Bộ TN&MT và các Bộ, Sở ngành, liên quan đến Môi trường.
* Phương án nâng cấp:
Thiết kế lại Cơ sở dữ liệu, vì lý do: Bổ sung thêm trường thông tin để thực hiện mô tả thông tin dữ liệu theo quy định tại Phụ lục II, Phụ lục III (Thông tư số 32/2018/TT-BTNMT ngày 26/12/2018); Bổ sung đối tượng quản lý là các đề tài Khoa học công nghệ, nhiệm vụ thuộc TCMT; Nâng cấp, xây mới một số chức năng: Nâng cấp 24 chức năng trên phần mềm cũ (do việc thiết kế lại Cơ sở dữ liệu), Bổ sung thêm (xây dựng mới) 06 chức năng (đáp ứng quản lý khai thác; quản lý tình trạng mượn tư liệu, dữ liệu); Nâng cấp trên cơ sở giữ nguyên công nghệ Sharepoint, trên nền Web của phần mềm tích hợp CSDL tư liệu môi trường được xây dựng năm 2016.
* Công nghệ sử dụng:
Mô hình ứng dụng: Ứng dụng dạng Web (Web-based application), Webserver: IIS Server; Nền tảng công nghệ: Microsoft SharePoint; Hệ điều hành máy chủ: Windows Server 2008 R2; Hệ quản trị CSDL: Microsoft SQL Server 2008 R2 standard; Ngôn ngữ lập trình: C#; Sử dụng XML (Extensible Markup Language) là công nghệ nền tảng, cốt lõi trong phát triển ứng dụng; Font chữ chuẩn theo bảng mã Unicode TCVN 6901:2000.
* Yêu cầu kỹ thuật chung:
– Kiến trúc hệ thống: Kiến trúc 3 tầng; Dễ dàng triển khai máy chủ riêng cho tầng ứng dụng và tầng cơ sở dữ liệu.
– Mô hình triển khai:
Hệ thống tích hợp CSDL tư liệu môi trường được xây dựng và triển khai trên nền tảng công nghệ Web. Triển khai tập trung, các máy chủ cài đặt và duy trì hoạt động của phần mềm (máy chủ cài đặt ứng dụng, máy chủ cài đặt cơ sở dữ liệu) được đặt tại Trung tâm. Người dùng tại trung tâm, các cơ quan, đơn vị có liên quan hoặc các cá nhân có nhu cầu khai thác dữ liệu sẽ sử dụng trình duyệt web thông dụng, có kết nối mạng internet để truy cập vào phần mềm và làm việc, tra cứu. Tùy thuộc vào tính chất dữ liệu: Theo loại, độ mật, đơn vị, … người dùng sẽ có quyền tương ứng mới có thể khai thác được dữ liệu mong muốn. Đảm bảo tính bảo mật của dữ liệu được lưu trữ.
– Cơ sở dữ liệu: Mô hình cơ sở dữ liệu tập trung, đảm bảo đầy đủ các thông tin cơ bản, cần lưu trữ của nghiệp vụ lưu trữ dữ liệu, tư liệu; Phù hợp với nhu cầu quản lý tại các cơ quan, đơn vị có liên quan; Đảm bảo tính toàn vẹn và tránh dư thừa dữ liệu; Có sự phân hoạch dữ liệu nhằm xác định rõ cơ quan, đơn vị đã thực hiện giao nộp dữ liệu theo từng lĩnh vực; Có cơ chế đảm bảo an toàn, an ninh cho dữ liệu và hệ quản trị cơ sở dữ liệu; Có cơ chế tự động sao lưu dữ liệu theo lịch trình đặt sẵn hoặc tùy chọn; có khả năng phục hồi CSDL từ dữ liệu đã được sao lưu;
– An toàn bảo mật và bảo toàn dữ liệu: Hệ thống tích hợp CSDL tư liệu môi trườngđã được thiết kế đảm bảo tính bảo mật về thông tin ngăn chặn các truy cập dữ liệu bất hợp pháp; Đảm bảo an toàn trước các phương pháp tấn công dữ liệu đã được biết; Có khả năng bảo toàn, xác thực, truy vết.
* Dự kiến phân quyền truy cập: Lãnh đạo TCMT; Lãnh đạo Trung tâm; Lãnh đạo các đơn vị giao nộp sản phẩm được xem sản phẩm của đơn vị giao nộp và phân quyền cho chuyên viên của đơn vị.
Việc nâng cấp CSDL tích hợp về môi trường mang lại lợi ích về nhiều mặt và có ý nghĩa sử dụng lâu dài. Sản phẩm của nhiệm vụ phục vụ vừa trực tiếp vừa gián tiếp cho công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ đổi mới. Việc triển khai nhiệm vụ đã mang lại những kinh nghiệm, kiến thức, tiết kiệm thời gian, thông tin đa ngành về công tác giao nộp, lưu trữ, quản lý, cung cấp và khai thác sử dụng thông tin dữ liệu về môi trường, khẳng định sự liên kết, phối hợp thực hiện giữa các đơn vị về vai trò và tầm quan trọng của công tác ứng dụng CNTT trong quản lý thông tin tư liệu, dữ liệu môi trường trong TCMT để đem lại hiệu quả cao nhất. Nhiệm vụ hoàn thành đã có thêm nhiều cơ sở để giúp các nhà quản lý trong công tác bảo vệ môi trường, tránh được sự trùng lặp về nội dung và tăng khả năng khai thác về tư liệu, dữ liệu thừa kế từ các dự án, nhiệm vụ đã thực hiện; tăng cường khả năng khai thác sử dụng thông tin tư liệu về môi trường một cách thống nhất, có sự thừa kết và phát triển.
* Đối với phát triển kinh tế – xã hội: Bước đầu tạo ra một nguồn thông tin dữ liệu để tra cứu, khai thác sử dụng liên quan tới môi trường cho các đối tượng sử dụng; Lưu trữ, quản lý dữ liệu về môi trường một cách hiệu quả và tốt nhất; Hỗ trợ cho đơn vị làm công tác quản lý thông tin tư liệu về môi trường trong việc định hướng phát triển lâu dài.
* Đối với công tác quản lý thông tin dữ liệu về môi trường: Giúp cho công tác quản lý thông tin dữ liệu về môi trường có tính thống nhất, đầy đủ và đạt được hiệu quả như mong muốn; Giúp cho cán bộ quản lý làm tốt công tác lưu trữ, cung cấp và khai thác sử dụng cũng như báo cáo thống kê, kiểm soát được số liệu liên quan tới thông tin dữ liệu về môi trường; Giúp cho các cấp Lãnh đạo có được thông tin về môi trường một cách nhanh gọn, chính xác và đầy đủ.
Trung tâm với chức năng, nhiệm vụ và vị thế mới, hoạt động phục vụ theo xu thế phát triển, đúng quy định của pháp luật, bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của đơn vị phục vụ quản lý Nhà nước về môi trường, đã thực hiện tốt việc thu thập, lưu trữ, thống kê, quản lý, cung cấp và khai thác thông tin dữ liệu môi trường, vừa đảm bảo thuận lợi, nhanh, chính xác vừa bảo đảm an toàn bảo mật thông tin phục vụ quản lý, chỉ đạo, điều hành, góp phần xây dựng, vận hành Chính phủ điện tử. Trung tâm sẽ tiếp tục ứng dụng tốt CNTT trong công tác xây dựng các công cụ, xây dựng CSDL môi trường để phù hợp với xu hướng phát triển hiện nay./.
CEID
