Quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh đã phát huy được vai trò, tác dụng và hiệu quả trong sự nghiệp bảo vệ môi trường, tạo điều kiện để thực hiện xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, giảm áp lực, gánh nặng cho ngân sách nhà nước chi cho hoạt động bảo vệ môi trường.
* 46 tỉnh thành lập được Quỹ Bảo vệ môi trường
Việc thành lập Quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được luật định tại Điều 149 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, là một trong những công cụ để hỗ trợ cho công tác bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, được điều chỉnh bởi Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015; Luật sửa đổi một số điều Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019; Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13/5/2019 của Chính phủ của Chính phủ sửa đổi, bổ sung quy định một số điều của các Nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường.
Đến nay đã có 46/63 tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương thành lập quỹ. Thực tế kết quả hoạt động của các quỹ bảo vệ môi trường đã khẳng định, Quỹ bảo vệ môi trường đã bước đầu phát huy được vai trò, tác dụng và hiệu quả trong sự nghiệp bảo vệ môi trường, tạo điều kiện để thực hiện xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, giảm áp lực, gánh nặng cho ngân sách nhà nước chi cho hoạt động bảo vệ môi trường. Theo đó, phát triển quỹ bảo vệ môi trường địa phương là cần thiết, phù hợp với xu thế phát triển của xã hội và đòi hỏi của sự nghiệp bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, Quỹ bảo vệ môi trường chưa được thành lập tại tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đối với các quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh, thành phố đã được thành lập, đi vào hoạt động nhưng còn gặp nhiều khó khăn vướng mắc về mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động, nguồn vốn hoạt động,…, dẫn đến hiệu quả hoạt động chưa cao. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do chưa có hành lang pháp lý hướng dẫn chung về tổ chức và hoạt động cho quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh, thành phố; chưa thống nhất, thiếu đồng bộ trong các văn bản hiện hành quy định liên quan đến tổ chức và hoạt động của quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh dẫn đến tình trạng mỗi địa phương có cách hiểu khác nhau, vận dụng khác nhau.
Vì vậy, cần xây dựng ban hành văn bản quy phạm hướng dẫn thành lập, hoạt động nghiệp vụ của quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh, thành phố trong điều kiện như cầu, nguồn lực đầu tư cho sự nghiệp bảo vệ môi trường thời gian tới rất lớn. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tập trung xây dựng Thông tư hướng dẫn tổ chức và hoạt động của Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
* Đề xuất mới về mô hình Quỹ Bảo vệ môi trường
Theo đánh giá thực tế hoạt động của quỹ bảo vệ môi trường, một số địa phương đề xuất vị trí Quỹ bảo vệ nên trực thuộc UBND cấp tỉnh, thành phố với các ưu điểm chính như thuận lợi trong quá trình chỉ đạo, điều hành, phối hợp với các sở, ngành, cơ quan liên quan; phù hợp với vị trí pháp lý và cơ cấu tổ chức của một số quỹ địa phương như Quỹ đầu tư phát triển, Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ,…); phù hợp với xu thế tinh gọn tổ chức bộ máy nếu địa phương có chủ trương sáp nhập một số Quỹ ngoài ngân sách nhà nước với nhau; đặc biệt thực tế của 19/48 Quỹ trực thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố thấy hoạt động thuận lợi, hiệu quả hơn so với các Quỹ khác không đặt tại cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tuy nhiên, phương án này khó có sự tập trung ưu tiên đầu tư, hỗ trợ chuyên sâu về các hoạt động lĩnh vực môi trường.
Một số địa phương đề xuất Quỹ trực thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường với ưu điểm chính Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường. Do vậy, có sự gắn kết về chuyên môn, nghiệp vụ của ngành tài nguyên và môi trường; thuận lợi cho việc chỉ đạo chuyên môn, tập trung ưu tiên đầu tư, hỗ trợ chuyên sâu về lĩnh vực môi trường. Tuy vậy, sẽ phát sinh một số bất cập như khó khăn hơn trong việc phối hợp với các sở, ngành, cơ quan liên quan trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ; chưa phù hợp với vị trí pháp lý và cơ cấu tổ chức của một sốquỹ địa phương như Quỹ đầu tư phát triển, Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ; nguồn lực dành cho Quy môi trường có tính lệ thuộc và ít tập trung, quy mô không lớn.
Về chức năng của Quỹ này tại địa phương có chức năng cho vay lãi suất ưu đãi, tài trợ, hỗ trợ lãi suất sau đầu tư cho các hoạt động bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu không nằm trong kế hoạch ngân sách nhà nước trên phạm vi toàn toàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Một trong những nguyên tắc và mục tiêu của Quỹ này là hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Mục đích hoạt động của Quỹ là nâng cao chất lượng bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu nhằm phát triển bền vững tại địa bàn các địa phương. Được miễn nộp thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước đối với hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về thuế và pháp luật về ngân sách nhà nước
(Nguồn Monre.gov.vn)
