Từng là quốc gia đứng thứ 3 trên thế giới về lượng khí thải tích luỹ trên đầu người với khoảng 1.394 tấn CO2 thải ra vào năm 2021, Estonia giờ đây đang vươn lên trở thành một trong những quốc gia có lợi thế trong chặng đường chuyển đổi xanh ở Liên minh châu Âu (EU).
Cam kết tham vọng
Trong một cuộc phỏng vấn với Euronews, bà Kristi Klaas, Phó Tổng thư ký về Chuyển đổi xanh tại Bộ Khí hậu Estonia, lưu ý cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đã khiến các nước châu Âu nhận ra một điều: Họ không thể chỉ dựa vào một nguồn cung năng lượng duy nhất. Kể từ đó tới nay, nhiều nước châu Âu đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng, vừa để đảm bảo nguồn cung năng lượng cho chính mình và cũng để đạt được các mục tiêu xanh mà họ đã đề ra.
Trên chặng đường này, Estonia đã cho thấy khả năng thích ứng hiệu quả trong công cuộc chuyển đổi năng lượng.
Trước đó, khi nhậm chức vào năm 2021, Thủ tướng Estonia Kaja Kallas đã đưa ra các cam kết đầy quyết tâm về việc ngừng sản xuất dầu đá phiến vào năm 2035 và đặt mục tiêu trung hoà các-bon vào năm 2050.
Cũng trong năm 2021, Estonia cam kết sẽ loại bỏ dần hoạt động sản xuất cát dầu vào năm 2040. Sau đó, tới năm 2022, nước này tiếp tục đặt mục tiêu đạt 100% sản lượng điện tái tạo vào năm 2030. Với cam kết tham vọng này, Estonia đã trở thành quốc gia đầu tiên ở khu vực Trung và Đông Âu theo đuổi con đường chuyển đổi năng lượng xanh.
Vào tháng 3/2023, sau chiến thắng áp đảo của Đảng Cải cách Estonia, Chính phủ Thủ tướng Kallas tiếp tục thành lập Bộ Khí hậu mới – mở rộng phạm vi của Bộ Môi trường trước đây. Theo đó, cơ quan mới này sẽ phụ trách các lĩnh vực quan trọng và chịu trách nhiệm về khoảng 70% tất cả các chính sách liên quan đến khí nhà kính.
Tới ngày 20/9 vừa qua, Estonia đã khởi động quá trình thông qua một luật khí hậu mới. Luật này dự kiến sẽ đi vào hiệu lực từ ngày 1/1/2025, sau khi được tham vấn công khai và được Quốc hội thông qua trong năm 2024.
Luật Khí hậu sẽ củng cổ các quyết định trong tương lai của Estonia về vấn đề môi trường, biến đổi khí hậu, qua đó giúp quốc gia này đạt được mục tiêu đề ra xoay quanh việc loại bỏ đá phiến dầu.
Bà Klaas nhận xét đây là một mục tiêu đầy tham vọng, lưu ý thêm: “Tôi cho rằng quá trình chuyển đổi xanh của Estonia trong 2 năm qua rất thú vị”.
Giao thông công cộng ở Tallinn được miễn cho người dân trong một thập kỷ
Thúc đẩy năng lượng tái tạo
Một trong những mục tiêu của Estonia trong chuyển đổi năng lượng là cắt giảm và tiến tới loại bỏ điện sản xuất từ đá phiến dầu.
Được biết, đá phiến dầu là một loại đá trầm tích giàu năng lượng. Nguyên liệu này sẽ được đập nhỏ thành từng mảnh và đun nóng để tạo ra dầu đá phiến. Theo Euronews, quá trình sản xuất dầu đá phiến sẽ gây ra nhiều khí thải các-bon hơn so với khai thác dầu thông thường.
Đáng chú ý, nguồn điện sản xuất từ đá phiến dầu không có sức cạnh tranh trên thị trường, vì mức giá luôn cao hơn. Ngoài ra, loại điện này cũng không đủ để đảm bảo vấn đề an ninh năng lượng của Estonia, đặc biệt sau những biến động gần đây trong khu vực.
Theo đó, Estonia đã tích cực chuyển đổi năng lượng. Đến nay, thông qua nguồn năng lượng tái tạo, Estonia đang dần đạt được các mục tiêu về năng lượng sạch. Bà Klaas giải thích: “Estonia đang hướng tới sử dụng năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời”.
Bộ Khí hậu Estonia gần đây cũng mới hoàn thành một cuộc kiểm toán sâu liên quan tới các cánh đồng năng lượng gió và đang tìm cách thúc đẩy quá trình triển khai năng lượng này. Trong quá trình này, các công ty năng lượng ở Estonia cũng đã bày tỏ sự quan tâm tới việc đầu tư xây dựng các hệ thống năng lượng gió.
Sang năm 2024, dự kiến, cánh đồng năng lượng gió lớn nhất đất nước tại Tootsi, hạt Pärnu sẽ đi vào hoạt động. Cánh đồng này có khả năng đáp ứng khoảng 8% nhu cầu điện hàng năm của Estonia.
Estonia hiện cũng đang hợp tác với các nước láng giềng trong khu vực Biển Baltic để khai thác thêm năng lượng gió ngoài khơi. Dự án ‘EL-WIND’, đồng phát triển với Latvia, hướng tới mục tiêu cung cấp công suất điện khoảng 1GW vào khoảng năm 2030.
Phát triển giao thông khử cac-bon
Estonia đang thúc đẩy hoạt động hợp tác xuyên biên giới để đạt được chất lượng giao thông bền vững. Trong đó, dự án Rail Baltica nối liền Tallinn (Estonia) với các thủ đô của Latvia, Litva, Ba Lan và Phần Lan, hướng tới phát triển và mở rộng quy mô tàu cao tốc khắp châu Âu vào năm 2030.
Dự án này hướng tới cắt giảm nhu cầu chuyển bằng máy bay của người dân đến các nước khác trong châu Âu. Đồng thời, tuyến đường sắt dài 870 km cũng sẽ giúp giảm ùn tắc và ô nhiễm không khí trong khu vực Baltic. Bà Klaas lưu ý, hiện có khoảng 1.500 xe tải đi qua biên giới Latvia-Estonia mỗi ngày, gây ách tắc giao thông và “các vấn đề phát thải khí nhà kính”.
Tính đến năm 2021, chỉ mới 11% phương tiện giao thông tại Estonia sử dụng năng lượng tái tạo. Theo đó, nước này nhận thấy vẫn còn nhiều cơ hội để cải thiện con số trên.
Hiện tại, Estonia có kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính trong giao thông vận tải bằng cách mở rộng và phát triển đường sắt, cũng như hệ thống giao thông công cộng, điện khí hóa phà và xe lửa. Sắp tới, quốc gia vùng Baltic dự định áp thuế với ô tô, một nỗ lực khác để cắt giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông vận tải.
Bảo vệ hệ sinh thái
Dù không phải quốc gia có diện tích quá lớn nhưng hệ sinh thái của Estonia lại vô cùng đa dạng với hơn 1.000 cá thể gấu, 400 con linh miêu và 200 con sói lang. Bà Klaas khẳng định: “Chúng tôi sẽ không thể có những loài động vật to lớn như vậy sinh sống trong nước nếu tình hình môi trường và thiên nhiên của chúng tôi thật sự tệ”.
Chính phủ Estonia cũng đang nỗ lực bảo tồn sự đa dạng về hệ sinh thái với cam kết bảo vệ 30% diện tích đất liền và 30% diện tích biển vào năm 2030 theo Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu.
Bà Klaas nói thêm: “Ban đầu, đã có nhiều câu hỏi về lợi nhuận và tính khả thi của các nỗ lực này. Nhưng theo tôi, giờ đây Estonia đã trở thành một trong những tiên phong trong chuyển đổi kỹ thuật số và thực tế, quá trình chuyển đổi xanh cũng tương tự như vậy”.
Nguồn: monre.gov.vn